Ұйқы сал ауруы: исламдағы түсінік, себептері және сабырмен жеңілдету жолдары

Көп адам ұйқы сал ауруын бір рет болса да бастан өткерген. Ол көбіне екі түрде байқалады: • Ояу сияқтысыз, бірақ денеңіз қимылдамайды, кеудеңізді бір нәрсе басып тұрғандай. • Бір сөз айтқыңыз келеді немесе біреуді шақырғыңыз келеді, бірақ дауыс шықпайды, дем жетпей жатқандай сезіледі.
Ақыл-ес анық болғанымен, дене уақытша «қатып» қалады. Кейбір адамдар бөлмеде біреу бардай сезінеді, дыбыс естиді немесе қорқынышты бейнелер көреді. Әдетте бірнеше секундтан бірнеше минутқа дейін созылып, кейін бәрі қалпына келеді.
Жақсы жаңалық: қаншалықты қорқынышты болса да, ұйқы сал ауруы көбіне қауіпті емес. Оның табиғатын түсіну — қорқынышты азайтудың алғашқы қадамы.

Ғылыми тұрғыда бұл құбылыс көбіне Жедел ұйқы кезеңімен байланыстырылады (түс көп көрінетін кезең). Жедел ұйқы кезінде ағза бұлшық ет қозғалысын азайтады — адам түстегі қимылды қайталамасын деп. Кейде ми сәл ертерек оянып, ал бұл «қорғау» әлі өшпей қалады. Нәтижесінде сана ояу, ал дене қозғалмайды.
Жиі себептері: • ұйқының жетіспеуі, режимнің бұзылуы • ұйқының бөлінуі, ұйқысыздық • шалқадан ұйықтау • стресс, мазасыздық • ұйқы алдында алкоголь, никотин, кей дәрілер
Егер бұл жағдай жиі қайталанса немесе күндіз қатты ұйқышылдық болса, дәрігермен кеңесу пайдалы — басқа ұйқы бұзылыстары жоқ па, тексеру үшін.

Ислам мәдениетінде ұйқы сал ауруын көбіне әл‑Джатум немесе қабус деп атаған: адамды бір нәрсе «басып», «қысқандай» күй. Бұрын қорқыныш, қозғалмау және елеске ұқсас сезімдер болғандықтан, кей адамдар мұны жын-шайтанның ықпалы деп түсіндірген.
Кей рухани еңбектерде де тыныш ұйқыға ішкі алаң, жаман әдеттер және дүниеге шектен тыс байланып қалу әсер етеді деп айтылып, жүректі тыныштандыру мен тәртіпке шақырады.

Көптеген қазіргі ғалымдар мен ұстаздар бұл құбылыс негізінен физиологиялық екенін айтады: стресс, ұйқының бұзылуы және биоритмдердің ауытқуы әсер етеді. Сонымен қатар ислам қорқынышты азайтуға көмектесетін рухани амалдарды ұсынады.
Осылайша адам бір жағынан денсаулыққа пайдалы әдеттерді түзетеді, екінші жағынан зикр мен Аллаға тәуекел арқылы жүрегін тыныштандырады.

Кемінде 2–3 апта бойы мына әдеттерді байқап көріңіз: • Ұйықтау және ояну уақытын тұрақтандыру. • Үнемі ұйқы қарызын жинамау. • Ұйқы алдында ауыр тамақты азайту. • Кешке кофеинді шектеу; ұйқы алдында алкоголь мен никотиннен аулақ болу. • Стрессті төмендету: серуен, жеңіл созылу, тыныс алу жаттығулары. • Егер көбіне шалқадан жатсаңыз — қырынан ұйықтауға көшіңіз (көп адамда эпизод сирейді).
Эпизод басталса, демді баяу алып, ең кішкентай қимылдан бастаңыз (саусақты қимылдату). Ішіңізден: «Аллаһ маған қарап тұр» деп өзіңізді тыныштандырыңыз.

Ұйқыға жатарда тыныш әрі қорғанысты тәртіп ұстану пайдалы: • Дәрет алып жату. • Аят әл‑Курсиді оқу. • Соңғы екі сүрені оқу: Әл‑Фәлақ және Ән‑Нәс. • Зикр және дұға арқылы қорғаныс сұрау. • Оң қырымен ұйықтау — Сүннетке сай.
Бұл амалдар қажет кезде медициналық көмекті алмастырмайды, бірақ қорқынышты азайтып, жүрекке сабыр береді.

Мына жағдайларда маманға жүгінген дұрыс: • ұйқы сал ауруы жиі болады (мысалы, апта сайын) • күндіз қатты ұйқышылдық, кенет ұйықтап кету сияқты белгілер бар • паника, травма немесе ауыр ұйқысыздықпен қатар жүреді
Денсаулыққа мән беру — аманат. Көмек сұрау иманның әлсіздігі емес.

Ұйқы сал ауруы өте жағымсыз сезім сыйлауы мүмкін, бірақ көбіне уақытша әрі басқаруға болады. Ұйқы режимін түзетіп, Алланы көп еске алсаңыз, түндеріңіз тынышталады. Қайталанса да үрейленбеңіз: демді реттеңіз, Алланы еске алыңыз және ұсыныстарды ұстаныңыз.
Алла бәрін біледі және әр қиындықпен бірге жеңілдікті де береді. Білім, әдет және тәуекел арқылы қорқынышты сабырға айналдыруға болады.